fot. 1. Jubileusz 40 lecia Zespołu Podhalanie, 19.09.2004, zdjęcie z archiwum Zespołu, zdjęcie Krzysztof Haładyna
Zespół „Podhalanie” z Ludźmierza został założony przy ludźmierskim Oddziale Związku Podhalan, w 1964 roku z inicjatywy ówczesnego Prezesa Stanisława Krupy i jest najstarszym zespołem w gminie Nowy Targ. Celem powołania i utrzymywania Zespołu było zachowanie zanikającej wśród dzieci i młodzieży znajomości tańca, śpiewu i muzyki górali podhalańskich, jak również tradycyjnych zwyczajów i obrzędów.
Miejscem prób był, dziś już nie istniejący budynek starej szkoły w Ludźmierzu. Z chwilą oddania do użytku Domu Podhalańskiego im. Kazimierza Przerwy Tetmajera i Władysława Orkana jest on miejscem prób i spotkań zespołu.
W swoich szeregach Zespół zrzeszał górali z Ludźmierza i okolicznych wiosek jak Długopole, Trute, Rogoźnik czy Krauszów. Tu właśnie w Ludźmierzu młodzi górale poznawali góralski taniec, muzykę, zwyczaje i obrzędy stanowiące elementy tradycji górali podhalańskich.
fot. 2. Ludźmierz, czerwiec 2021, zdjęcie z archiwum Zespołu, zdjęcie Marcin Jaźwiec
Zespół uczestniczył również aktywnie w życiu społecznym Ludźmierza uświetniając swoimi występami organizowane uroczystości, niejednokrotnie wpisując się aktywnie również w ich organizację.
Ciągła i systematyczna praca nad zwiększaniem poziomu artystycznego oraz powiększaniem repertuaru Zespołu pozwoliła na udział „Podhalanom” w wielu konkursach i festiwalach organizowanych w Polsce i poza jej granicami.
Biorąc udział we wspomnianych konkursach i festiwalach górale z Ludźmierza zdobywali liczne nagrody i wyróżnienia. Do najbardziej znaczących należą między innymi Baszta zdobyta przez Zespól z Ludźmierza na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą.
W sprawach utrzymania rodzimej tradycji i kultury Kościół odgrywał i odgrywa ogromną rolę. „Podhalanie” to Ludźmierz, a Ludźmierz to Matka Boska Ludźmierska i Jej cudowne Sanktuarium, które otwarł na nowo dla góralszczyzny niezapomniany ks. Tadeusz Juchas. Za Jego przyczyną zespół daje oprawę regionalną mszy św. i innych uroczystości.
fot. 3. Oprawa Mszy Św. w Ludźmierzu, zdjęcie z archiwum Zespołu
W swojej historii „Podhalanie” z Ludźmierza obok udziału w wydarzeniach kulturalnych, społecznych oraz uroczystościach i Świętach Maryjnego Sanktuarium w Ludźmierzu mają również ponad dwudziestoletnią współpracę z młodzieżą z niemieckiego Baindt z kraju związkowego Badenia-Wirtembergia w rejencji Tybinga w regionie Bodensee-Oberschwaben w powiecie Ravensburg, leżącego na północ od Baienfurtu.
Z inicjatywy Ewy Iwulskiej oraz Ingi i Wolfganga Kreutle w 1995 roku rozpoczęła się współpraca pomiędzy Zespołem „Podhalanie” a przyjaciółmi z niemieckiego Baindt. Współpraca była prowadzona jako pozaszkolna wymiana młodzieży w ramach Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży pomiędzy Odziałem Związku Podhalan w Ludźmierzu a Katolicką Parafią św. Jana Chrzciciela w Baindt. W ciągu dwudziestu jeden lat kontaktów członkowie Zespołu mogli poznawać kraj naszych zachodnich sąsiadów oraz ich zwyczaje i kulturę w trakcie dziesięciu wyjazdów do Niemiec i przyjmując tyle samo razy gości z niemieckiego Baindt. W czasie pobytu gości z Niemiec młodzi górale z Ludźmierza przedstawiali niemieckim przyjaciołom Podhale i inne wspaniałe miejsca w Polsce.
fot. 4. Weingarten (Niemcy) lipiec 1999 r. Wyjazd Zespołu w ramach wymiany Ludżmierz – Baindt, zdjęcie z archiwum Zespołu
Na przełomie lutego i marca 2010 roku z inicjatywy Komisariatu Ziemi Świętej w Krakowie, Telewizja Polska S.A. nagrała kolędy i pastorałki w wykonaniu Zespołu Podhalanie z Ludźmierza wraz z Przyjaciółmi. Nie był to zresztą jedyny program telewizyjnych nagrany dla Telewizji Polskiej związany ze zwyczajami Bożego Narodzenia na Podhalu.
fot. 5. Nagranie programu telewizyjnego dla TVP „Przybieżeli do Betlejem - z Podhala” Zespół „Podhalanie” z Ludźmierza wraz z Przyjaciółmi, Nazaret 2010 r. zdjęcie z archiwum zespołu
Ważnym wydarzeniem w życiu Zespołu „Podhalanie” z Ludźmierza jest udział członków zespołu w projekcie, którym jest wystawiana od 2011 roku opera góralska „Ojciec Święty Jan Paweł II na Podhalu”. Libretto opery napisał poeta podhalański Franciszek Łojas-Kośla. Dzieło oparte w części muzycznej na tradycyjnej góralskiej muzyce w czterech odsłonach opowiada o działalności Świętego Jana Pawła II od chwili wyboru poprzez nauczanie i pielgrzymki Jana Pawła II do Polski i na Podhale.
Czwarta odsłona w której występują członkowie zespołu „Podhalanie” wraz z przyjaciółmi z wielu podhalańskich miejscowości opowiada o pielgrzymce Ojca Świętego Jana Pawła II do Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala w Ludźmierzu.
W czasie dziesięciu lat istnienia tego projektu począwszy od premiery, która miała miejsce w Zakopanem ponad stu pięćdziesięcioosobowa grupa śpiewaków, muzyków i tancerzy z Podhala, Spisza i Orawy przedstawiała góralską operę między innymi na PPWSZ w Nowym Targu, Ogrodzie Różańcowym Sanktuarium w Ludźmierzu, Operze Krakowskiej, Teatrze Narodowym w Warszawie czy teatrze Capranica w Rzymie czy też w Katowicach.
Zespól „Podhalanie” z Ludźmierza w swoim dorobku posiada również wiele nagrań realizowanych między innymi dla Polskiego Radia oraz audycji telewizyjnych dla różnych telewizji z kraju i zagranicy a także udział w „Nieszporach Ludźmierskich”.
fot. 6. Jubileusz 50 lecia Zespołu Podhalanie, 8.09.2014, zdjęcie Jan Ciepliński
W 2014 roku „Podhalanie” obchodzili Jubileusz pięćdziesięciolecia istnienia i działalności. Uroczystości Jubileuszowe odbyły w ramach się w ramach XXVII Dożynek w Ludźmierzu. Była to okazja do wspomnień i spotkania się kliku pokoleń członków Zespołu.
Jednym z ostatnich projektów Zespołu jest nagranie w 2021 r. płyty z pieśniami o Matce Boskiej Ludźmierskiej. Płyta została nagrana i wydana przez Małopolskie Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu w ramach cyklu Karpacka Etnoteka.
W trakcie swojej ponad pięćdziesięciosiedmioletniej działalności Zespół „Podhalanie” z Ludźmierza w swoich szeregach zrzeszał setki dzieci i młodzieży, którzy biorąc udział w zajęciach i próbach poznawali i poznają kulturę i tradycję górali podhalańskich, którą prezentując w trakcie setek zrealizowanych już występów i uroczystości przedstawiają na scenach w kraju i poza jego granicami. Najistotniejszym elementem działalności zespołu jest fakt, że młodzi ludzie biorąc udział w życiu i działalności zespołu poznając kulturę i tradycję swoich przodków przenoszą swoją wiedzę i umiejętności do swoich rodzinnych domów zaś później zakładając własne rodziny dbają o jej przekazywanie następnym pokoleniom.
Dzieło założycieli zespołu żyje i jest realizowane przez ich następców wzbogacając życie Ludźmierza i okolicznych miejscowości niosąc radość, naukę i dumę dla członków zespołu ich rodzin i społeczności Ludźmierza.
fot. 7. Ludźmierz, czerwiec 2021, zdjęcie z archiwum Zespołu, zdjęcie Marcin Jaźwiec
